نور در لغت، انرژی تشعشعی ست که بین طول موج های مشخصی واقع شده، اطلاق می شود. نور، از جمله عناصر مهم طبیعت می باشد که بسیاری از خواص مادی، در آن دیده نمی شود.
نورپردازی در معماری
نورپردازی در معماری (Architectural lighting design) یکی از بخش های معماری و مهندسی معماری است . نورپردازی نما یک بنا یکی از مهمترین جنبه های طراحی آن می باشد. که در شب می تواند جلوه منحصر به فردی به دید بیننده آن بنا بدهد.
نورپردازی از جمله مباحثی است که همواره در حوزه زیبایی شناسی مطرح می شود. یکی از هنرهایی که نقش نورپردازی در آن بسیار پررنگ است هنر معماری است. تاثیر نورپردازی به اندازه ای است که می توان با ترفندهای مختلف به فضا روح و جان بخشید.
تاثیر نورپردازی در معماری
نورپردازی در معماری از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. روشنایی تاثیر زیادی بر فضاهای شما، چه مسکونی و چه اداری دارد. یک فضای زیبا به دلیل داشتن نورپردازی نامناسب و یا نداشتن روشنایی کامل ممکن است بد به نظر برسد . و برعکس، یک فضای معمولی و یا حتی زشت به علت داشتن نورپردازی مناسب و روشنایی کافی ممکن است بسیار خوب به نظر برسد.
در سال های اخیر نورپردازی در معماری و طراحی نورپردازی نه تنها در بین طراحان و متخصصان مربوط به این حوزه بلکه در میان معماران نیز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از دلایل اصلی این امر این است که معماری در سال های اخیر متفکرتر شده و از فرم های آزاد بیشتر استفاده کرده در نتیجه اهمیت نورپردازی در معماری بیشتر شده است.
مفاهیم مربوط به نورپردازی در معماری و روشنایی ممکن است در گذشته نیز بوده باشد اما تغییرات موجود در معماری معاصر و تنوعی که در حوزه ی نورپردازی به وجود آمده است باعث شده تا به این موضوع بیشتر اهمیت داده شود.
هنر نورپردازی و معماری
بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبائی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد. از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت ،هنر معماری است که بحث مفصلی را در زمینه روند بهره گیری از نور طبیعی به خود اختصاص می دهد.
ابزار و وسایل روشنایی نیز به عنوان عواملی که تأمین کننده ی نور مصنوعی هستند ،مطرح می باشند. در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار ،نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی، توالی و دگرگونی آن در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود.
نورپردازی و اهمیت آن در بناها
یکی از چالش هایی که معماری امروز با آن سر و کار دارد طرح این سوال است که حضور نوربخصوص نور طبیعی در معماری می تواند معنایی فراتر از روشنایی داشته باشد . آیا دستیابی به الگوی صحیحی از بکارگیری نور امکان پذیر است؟ و یا اساسا لزومی در آن است؟
مساله مهم در این میان آن است که با بالا رفتن تکنیکهای ساخت و ساز و دستیابی به سهولت در اجرا در بیشتر موارد توجه و ظرافت هایی که در گذشته و در سبک های متنوع معماری کشورمان و سایر ملل در پرداختن به نور بوده. متاسفانه امروزه دیگر به چشم نمی خورد ، و نیروی کار آمد نور در ادراک فضا و بالا بردن کیفیت نور قادر است از لحاظ بصری به فضا وسعت ببخشد. اما فضایی که با نور یکنواخت پر شده باشد بسیار خنثی است و در تاریکی محض اصولا فضایی وجود ندارد، بر خلاف این دو، فضایی که مملو از تضاد سایه روشنهاست سر شار از نیروهای بصریست.
نور بخشی از مصالح ساختمانی می باشد و با حجم و بدنه و نمای ساختمان، یک پیکر را می سازد . هر کدام دیگری را تکمیل می کند.
اصول نورپردازی در معماری
نور در معماری به منظور کشیده تر نشان دادن ارتفاع یک حجم می توان با ایجاد برآمدگی هایی باریک و بلند ، سایه های عمود و طویل ایجاد کرد تا نما کشیده تر به نظر آید . یا اینکه برای نمایش بخش های شاخص بنا همانند ورودی ها می توان با ایجاد حفره هایی عمیق بر روی حجم، بخش های مورد نظر را با سایه مشخص نمود.نور در داخل سازه نشان دهندة هویت و رنگ است.
در هنر ساختمان سازی یا به عبارتی معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار نظم فضایی مصالح رنگ و … مطرح می شود. در طراحی به عنوان یک عنصر باید نقش خود را ایفا کند.نور در داخل سازه نشان دهندة هویت و رنگ است.به همین دلیل امروزه گستره مسائل مربوط به نور و نورپردازی در معماری بسیار وسیع می باشد. به طوری که انواع نورپردازی برای انواع طرح های معماری وجود دارد.
نورپردازی در معماری اهمیت زیادی دارد و استفاده درست از نور چه به صورت مصنوعی و چه به صورت طبیعی نیاز به دانش و شناخت نور و تاثیرات نور دارد. روشنایی مناسب و خوب تاثیرات مثبتی را در کیفیت زندگی خواهد گذاشت و می تواند به راحتی بر روی بهره وری و سلامت تاثیر گذار باشد. به طور متوسط حدود ۲۰ درصد از مصرف انرژی در یک ساختمان صرف روشنایی محیط می شود.
این مقدار از انرژی اصلا مقداری کمی نیست و نباید به راحتی آن را نادیده گرفت بنابراین داشتن یک طرح درست که در آن از روشنایی مصنوعی و طبیعی به درستی استفاده شده باشد و به کاهش مصرف انرژی نیز کمک کند از اهمیت زیادی برخودار است.